کد مطلب:37590 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:92

گنجینه پرسمان » اهل بيت

آيا عبداللَّه بن جعفر شوهر حضرت زينب(س) با يزيد بيعت كرده بود؟ (اين مطلب در كتاب انقلاب عاشورا آمده است).

طرح پرسش هايي كه با بهرهگيري از يك اثر علمي صورت مي گيرد، مي طلبد كه نام اثر و نويسنده آن معلوم شود؛ زيرا برخي از آثار از نظر اسم شباهت دارند.

به نظر مي رسد مقصود از كتاب انقلاب عاشورا، كتاب آقاي عطاءاللَّه مهاجراني باشد كه بايد گفت: در اين اثر از بيعت نمودن عبداللَّه بن جعفر با يزيد سخن به ميان نيامده است. آنچه در اين كتاب درباره عبداللَّه بن جعفر آمده، دو مطلب قابل توجه است:

يكي آن كه وي نه تنها با يزيد بيعت نكرد، بلكه در برابر سياست معاويه مبني بر فراخوان بزرگان به ولايت عهدي يزيد، مخالفت كرد.

معاويه در نامهاي به برخي شخصيتها مانند عبداللَّه بن زبير، عبداللَّه بن عباس، حسين بن علي(ع) و عبداللَّه بن جعفر، اينان را به پذيرش ولايت عهدي يزيد دعوت كرد. معاويه خطاب به عبداللَّه بن جعفر نوشت: تو خوب مي داني كه من تو را نسبت به ديگران ترجيح مي دهم و درباره تو و خانوادهات حُسن نظر دارم.

از تو خبري رسيده كه آن را ناخوشايند مي شمرم. اگر بيعت كني، موجب سپاس خواهد بود. اگرا ز بيعت روي گرداني، بدان مجبور خواهي شد.(1)

عبداللَّه بن جعفر در جواب معاويه نوشت: اين كه نوشتهاي مرا بر بيعت با يزيد مجبور خواهي كرد، ما هم تو و پدرت را بر اسلام آوردن مجبور كرديم. شما را با اكراه به اسلام وارد كرديم، بدون آن كه در درون اطاعت نماييد.(2)

نامه نگاري معاويه و عبداللَّه بن جعفر نشان از آن دارد كه عبداللَّه از بيعت با يزيد امتناع كرد و معاويه او را تهديد نمود. اين رخداد دليل روشن بر عدم بيعت او با يزيد مي باشد.

دوّم آن كه: عبداللَّه مانند برخي از سياستمداران مانند عبداللَّه بن عباس و محمد بن حنيفه باور داشتند كه امام حسين(ع) روش مبارزه خود با يزيد را تغيير دهد؛ زيرا آنان بر اساس قرائن موجود، آينده جنگ را به نفع امام نميدانستند.

آنان آينده جنگ را از ديد محدودتر بررسي مي كردند و عقيده داشتند كه امام در يك جنگ نابرابر شركت مي كند. البته رويكرد آنان بر اساس مصالح و خيرخواهي بود.(3)

ابن عباس و عبداللَّه بن جعفر در خصوص روش مبارزه با يزيد، راهكارهاي ديگر را پيشنهاد مي كردند، ولي هيچ كدام از آنها بيعت با يزيد را جايز نميدانستند، چون مي دانستند يزيد قابليت رهبري جهان اسلام را ندارد و فاسق و فاجر است.

قرائن تاريخي نشان از آن دارد كه عبداللَّه بن جعفر با يزيد بيعت نكرد، زيرا وي با اهل بيت(ع) ارتباط داشته و ميان آنان رشد و نموّ كرده بود.

عبداللَّه در جنگ صفّين حضور داشت و فرماندهي يك گروه هزار نفر از سربازان امام علي(ع) را بر عهده داشت.(4) مضافاً بر اين كه وي در اسلام سابقه درخشان داشته و فضايل او موجب شد حضرت زينب(س) با وي ازدواج نمايد.(5)

چنين شخصيتي با يزيد بيعت نميكند.

استراتژي عبداللَّه در برابر قيام امام حسين(ع) دليل متقن بر آن است كه وي با يزيد بيعت نكرد، زيرا برخي از فرزندان خويش را به كربلا فرستاد و به آنان سفارش نمود از حسين(ع) جدا نشده و در ركاب حضرت جهاد و جانبازي نمايند.(6)

مرحوم شيخ مفيد مي نويسد: وقتي خبر شهادت حسين(ع) و عون و محمد (فرزندان عبداللَّه بن جعفر) در مدينه به گوش عبداللَّه رسيد گفت: انّا للَّه و انّا اليه راجعون. يكي از غلامان وي در مقام تأسف بر آمد وگفت: اين مصيبت از ناحيه حسين به ما رسيد! عبداللَّه از سخن او ناراحت شد و برآشف و با كفش خود بر سر او كوفت و گفت: آيا درباره حسين(ع) چنين مي گويي؟! به خدا سوگند! خودم نيز آرزو داشتم هرگز از او جدا نشوم. اگر در كربلا حضور داشتم، در ركاب او مي جنگيدم تا شهيد شوم؛ زيرا او شايسته است كه جانها فدايش شود. آري فرزندان من همراه برادرم و پسر عمويم كشته شدهاند و مواسات نمودهاند، و به پاداش صابران هم دست خواهند يافت.

آن گاه عبداللَّه متوجه اهل مجلس شد و گفت: شهادت حسين به ما عزّت بخشيد. اگر نتوانستم در ركاب حسين فداكاري كنم، فرزندانم با جانبازي خود حسين(ع) را خوب ياري كردند.(7)

پي نوشتها:

1. عطاءاللَّه مهاجراني، انقلاب عاشورا، ص 124.

2. همان، ص 129.

3. همان، ص 178.

4. عطاءاللَّه مهاجراني، پيام عاشورا، ص 40.

5. احمد صادق اردستاني، زينب(س) قهرمان دختر علي(ع)، ص 35 به بعد.

6. همان، ص 91.

7. ارشاد مفيد، ص 248؛ بحارالانوار، ج 45، ص 121 - 122.